‘Ik wil me met al mijn mogelijkheden inzetten om de ontluisterende ziekte dementie beter te begrijpen. Verder hoop ik er aan bij te dragen dat we deze en andere neurologische ziekten, eerder en beter kunnen signaleren en op den duur kunnen voorkomen of genezen’.
Aan het woord is Charlotte Teunissen, die op 21 september jongstleden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam hoogleraar werd in de neurochemie. Tijdens haar oratie – de toespraak die ze hield bij de start van het hoogleraarschap – deed ze uit de doeken, waar ze met haar collega’s aan werkt om dit doel te bereiken.
Er zijn vele soorten van dementie: Alzheimer, Lewy body, vasculaire dementie, et cetera. Het vaststellen dat iemand dementie heeft én welke vorm, is een belastend proces. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van geheugentesten, gedragsobservaties en onderzoek van hersenvocht. In dit hersenvocht zijn er bij elke vorm van dementie specifieke eiwitten te vinden. Deze specifieke stoffen worden ook wel ‘biomarkers’ genoemd. Biomarkers helpen niet alleen bij het stellen van de diagnose, maar ook bij het helpen voorspellen van ziektes en bij het bepalen of behandelingen aanslaan.
Voor het afnemen van hersenvocht is een ruggenprik nodig. Charlotte en haar team werken aan het maken van bloedtests, die daarvoor in de plaats kunnen komen.
Voor de ziekte van Alzheimer – de meest voorkomende vorm van dementie – is een dergelijke bloedtest in ontwikkeling: een belangrijk eiwit dat bij Alzheimer in het bloed zit, is met een hele gevoelige test te meten. ‘Door nieuwe technologieën kunnen we nu een belangrijk Alzheimer eiwit in een vroeg stadium vaststellen met een bloedtest.’ De ontwikkelde bloedtest wordt nu uitvoerig onderzocht. Daarbij wordt gebruik gemaakt van ‘biobanken’: banken waar grote hoeveelheden lichaamsvloeistoffen liggen opgeslagen, zoals bloed en hersenvocht. In die vloeistoffen wordt gezocht naar welke biomarkers specifiek voorkomen bij bepaalde type hersenziektes.
Charlotte hoopt dat er binnen 5 jaar voor de belangrijkste vormen van dementie een overzicht is van biomarkers voor de diagnostiek van verschillende vormen van dementie.
De bloedtesten moeten uiteindelijk verder ontwikkeld worden door diagnostische bedrijven, die ze beschikbaar maken voor de markt.
‘Ik hoop op deze manier ook genezing dichterbij te brengen, zodat we mensen een beter perspectief kunnen bieden.’ Aldus Charlotte Teunissen. We hopen met haar mee!